Ανάπτυξη και Αξιολόγηση της Υπολογιστικής Σκέψης
Το ακρωνύμιο DACT προέρχεται από τα αρχικά των όρων Development and Assessment of Computational Thinking, εκφράζοντας έτσι τον κύριο σκοπό του: τη μελέτη, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση της Υπολογιστικής Σκέψης (ΥΣ) στη σχολική ηλικία.
Η ΥΣ αναφέρθηκε αρχικά ως όρος από τον S. Papert το 1980, αλλά ήρθε στο προσκήνιο μέσω ενός άρθρου της J. Wing το 2006, στο οποίο αναφερόταν εκτενώς σε αυτήν. Έκτοτε έχουν υπάρξει αρκετές προσπάθειες για τον ορισμό της ΥΣ. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι είναι η φυσική εξέλιξη της αλγοριθμικής σκέψης, όπως αυτή αναφερόταν κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960, και πλέον η αλγοριθμική σκέψη (algorithmic thinking) είναι μια συνιστώσα της ΥΣ, μέσα σε άλλες που την συνθέτουν, όπως είναι η αφαίρεση (abstraction), η αποσύνθεση (decomposition), η γενίκευση (generalization), η αξιολόγηση (evaluation) και η λογική (logic).
Σε αρκετές χώρες, όπως οι Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν αναμορφωθεί μέσα στη δεκαετία 2010-20 τα σχολικά προγράμματα σπουδών της επιστήμης υπολογιστών ενσωματώνοντας την ΥΣ σε αυτά, με την Ελλάδα μόνο πολύ πρόσφατα να ακολουθεί τις εξελίξεις, λαμβάνοντας υπόψη την ΥΣ στα νέα πιλοτικά προγράμματα σπουδών που ανακοινώθηκαν στο τέλος του έτους 2021.
Υπάρχει επίσης γενική παραδοχή ότι οι βασικές αρχές και μέθοδοι της επιστήμης υπολογιστών που συνθέτουν την ΥΣ πλέον διατρέχουν και αλλάζουν τον τρόπο σκέψης σε όλα τα επιστημονικά πεδία. Ως επακόλουθο, μπορούν να εφαρμοστούν στην εκπαίδευση τόσο στα σχετικά μαθήματα πληροφορικής αλλά και σε άλλα αντικείμενα εκτός της επιστήμης υπολογιστών. Υπάρχουν ήδη προτάσεις υλικού προς αυτή την κατεύθυνση, όπως επίσης και μελέτες σχετικά με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, τόσο για αυτούς που ήδη εργάζονται όσο και για αυτούς που εκπαιδεύονται ακόμα, ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του εγχειρήματος της ενσωμάτωσης της ΥΣ στις καθημερινές εκπαιδευτικές τους δραστηριότητες.
Ακολουθούνται συνήθως δύο μέθοδοι για την ανάπτυξη της ΥΣ: διδασκαλία προγραμματισμού σε διάφορες μορφές και διδασκαλία χωρίς τη χρήση υπολογιστών ή τεχνολογικών μέσων. Η δεύτερη επιλογή φαίνεται να υπολείπεται σε έρευνες ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο, οπότε αποτελεί πολύ ενδιαφέρον ερευνητικό πεδίο.
Η διδακτορική διατριβή
Στα πλαίσια της εν λόγω διδακτορικής διατριβής μελετάται αρχικά διεξοδικά η σχετική βιβλιογραφία για την ΥΣ, σε αρκετούς τομείς όπως είναι οι προσπάθειες ορισμού της, προσπάθειες αξιολόγησής της, προτάσεις για την αποδοτική διδασκαλία καθώς και ενσωμάτωση αυτής σε διδακτικά αντικείμενα μέσω καινοτόμων διδακτικών πρακτικών και προσεγγίσεων.
Ειδικότερα, σχεδιάζεται έρευνα που περιλαμβάνει ομάδες μαθητών/τριών για τη μελέτη δραστηριοτήτων ανάπτυξης της ΥΣ χωρίς τη χρήση υπολογιστή (unplugged) και με τη χρήση υπολογιστή, και στοχεύει σε πληθυσμό μαθητών γυμνασίου (Α’ τάξης) με απώτερο στόχο να μπορέσουμε να συγκρίνουμε τις ομάδες και τα αποτελέσματά τους. Οι δραστηριότητες επιλέγονται / δημιουργούνται προσεκτικά ώστε να είναι ισοδύναμες.
Επίσης, μέσα από τη μελέτη της βιβλιογραφίας προέκυψε η απουσία ολοκληρωμένων και αυτόνομων εργαλείων αξιολόγησης της ΥΣ, κι έτσι αποφασίστηκε η δημιουργία ενός εργαλείου αξιολόγησης της ΥΣ, το οποίο μας οδήγησε στο σχεδιασμό μιας επιπλέον ερευνητικής δράσης.
Η ερευνητική ομάδα
Οι ερευνητικές δράσεις του DACT υλοποιούνται στα πλαίσια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής από τον Εμμανουήλ Πουλάκη, υποψήφιο διδάκτορα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Την τριμελή συμβουλευτική επιτροπή συγκροτούν οι:
- Παναγιώτης Πολίτης, Αναπλ. Καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (επιβλέπων)
- Ηλίας Καρασαββίδης, Επικ. Καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,
- Πέτρος Ρούσσος, Αναπλ. Καθηγητής του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών